ΟΔΗΓΟΣ – ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΓΝΗΣΙΑΣ ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΙΚΗΣ ΠΡΟΦΟΡΑΣ - ΕΚΦΟΡΑΣ ΛΟΓΟΥ.
- 10:34 π.μ.
- By pinokio
- 0 Comments
Οδηγός Κανονισμός Γνήσιας Ρουμελιώτικης Προφοράς - Εκφοράς Λόγου, δια χειρός του συμπολίτη μας Ανδρέα Ζησόπουλου!
΄Ηθελα από καιρό να το κάνω αυτό, κυρίως γιατί μου σπάνε τα νεύρα όταν ακούω άνθρωπο (ηθοποιό ή άσχετο γνωστό – φίλο) να μιλάει – και καλά – χωριάτικα και να λέει ΠΑ-ΠΑ-ΡΙΕΣ!
Σ’ όλους αυτούς τους άσχετους κου-ρου-νι-δο-που-λαίους λοιπόν, απευθύνεται ο παρών ΟΔΗΓΟΣ – ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΓΝΗΣΙΑΣ ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΙΚΗΣ ΠΡΟΦΟΡΑΣ - ΕΚΦΟΡΑΣ ΛΟΓΟΥ.
Πριν μπω στο ζωμό , θα θελα να διευκρινίσω πως χρησιμοποιώ τους όρους «χωριάτικη προφορά» ή και «Ρουμελιώτικη προφορά», αποφεύγοντας ηθελημένα τον όρο «Βλάχικη», μιας και αναφέρεται σε συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που ΔΕΝ αφορούν στη δομή και το θέμα του παρόντος εγχειριδίου. Θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω τον όρο «βλάχικη προφορά», γράφοντας δηλαδή τη λέξη με μικρό βήτα, αλλά θα οδηγούμασταν και πάλι σε μικροπαρεξηγήσεις από ειδήμονες του χώρου. Για να μπείτε στο νόημα των όσων λέω, να γκουγκλάρετε το «βλάχοι» και θα μάθετε όλα όσα βαριέμαι να γράψω εδώ. 😛
Επίσης βαριέμαι να κάτσω να φτιάξω πλάνο και να προσχεδιάσω γενικότερα τι θα σας πω , γι αυτό και θ’ αφήσω τον ειρμό μου να με οδηγήσει , κι αν προκύψει τελικά αχταρμάς, σκασίλα μου μεγάλη και δέκα παπαγάλοι … Ξανά 😛
Κανόνας πρώτος και βασικότερος:
Όλα τα σύμφωνα εμπεριέχουν φωνήεντα .
Α! Θα σας τα κάνω λιανά στο εξής με παραδείγματα, γιατί οι περισσότεροι πρωτευουσιάνοι default δε πολυστροφάρετε.
Το «χ» για παράδειγμα εμπεριέχει και το «ου» ( χου) και το « ι » ( χι),Αν σου πούνε δηλαδή , ( προσέξτε τώρα που σας το κάνω λιανότερα λέω), να διαβάσεις το «Χ» , τι θα ακουστεί όταν διαβάσεις? Ή χου ή χι , (προσοχή εδώ) ακόμα κι αν το ου ή το ι ακούγεται σαν ανάσα.
Το ίδιο ισχύει με το «κ». Ή κου ή κι .
Το «Λου» το «Νου» το «Φου» το «Ζου» ... όλα τα σύμφωνα γενικώς.
Γι αυτό το λόγο τα "ου" και "ι" όταν ΔΕΝ τονίζονται ,συνήθως μετά από σύμφωνο συγχωνεύονται μ' αυτό .
Σε πολές περιπτώσεις μπορεί να εμπεριέχεται φωνήεν τύπου ε ή α ή ο ( σπάνια ) , άμα μούρθει θα σας φέρω παράδειγμα παρακάτω.
Το "ο" επίσης πολλές φορές προφέρεται "ου" (άει στου διάουλου ή άει στου διάλου)
Χαρακτηριστική η περίπτωση του μουστουκούλουρου.
Αρχίζετε να μπαίνετε στο νόημα θεωρώ πλέον.
Στο δια ταύτα :
Πώς θα προφέρει ο σωστός Σαλωνίτης τη λέξη «πιάνο»???
Περιμένω…
…
…
…
Σωστά καταλάβατε , ήταν μια παραπλανητική ερώτηση για να δω ποιος δε προσέχει. 😝
Το «πιάνο» δεν κόβεται.
Το πολύ - πολύ να προφερθεί -από κάποιους σκληροπυρηνικούς- «πιάνου».Γιατί πολλές φορές – τις περισσότερες - , τα φωνήεντα δε βγαίνουν καθαρά αλλά με προσμίξεις του τύπου , «όπως πάει η γλώσσα μου πιο εύκολα εκείνη την ώρα».
Ωραία με το πιάνο. Με το «πιάνω» όμως τι γίνεται ??
Το ίδιο ακριβώς νέοι μου, δεν υπάρχει διαφορά.
Η διαφορά έρχεται όμως στο δεύτερο πρόσωπο. Το «πιάνεις» ( ? ) Εδώ έχουμε θέμα. Το «ει» εμπεριέχεται στο «ν(ει)»
Κατ’ αυτό τον τρόπο λοιπόν ΣΥΓΧΩΝΕΥΕΤΑΙ το «ει» με το «ν» και καταλήγουμε στο «πιάνς».
Προσοχή όμως, εδώ έχουμε κι άλλο θέμα στο συγκεκριμένο:
Οταν μετά από λάμδα , νι και κάπα ακολουθεί φωνήεν ακουστικού τύπου « ι », τότε τα λάμδα νι και κάπα ΛΛΛΛΛΛΙΩΝΟΥΝ . Θα ακουστούν δηλαδή σα «λλλλι» «ννννννι» και «κκκκκκι».*
Το ίδιο ισχύει και για το "χ" αλλά δεν ακούγεται τόσο έντονα όταν λιώνει ( π.χ. χώμα ( κανονικό) και όπως στο χειμώνας -χμώνας ( λιωμένο).
* Μοναδική εξαίρεση αποτελεί το προσωνύμιο «Τίρλης» , που για άγνωστους ακόμα λόγους , ( η επιστήμη έχει σηκώσει τα χέρια ψηλά), το λάμδα εδώ δεν λιώνει και προφέρεται με κρυστάλλινη φλώρικη Αθηναϊκή προφορά! ! !
΄Αλλα παραδείγματα για να εμπεδώσουμε:
Ταβάνι, κλουβί, καλάθι, αποστόμωσα , κλάφτηκα, παρασύρθηκα , κουτάβι , κουκιά…μέχρι εδώ όχι άλλο γιατί έχουμε περιπτώσεις…
Ταβάνι = ταβάνννν .Συγχωνεύεται το γιώτα και λιώνει το νι.
Κλουβί = κλουβί . Άλλη παραπλανητική , παραμένει το ίδιο , το γιώτα δε συγχωνεύεται γιατί τονίζεται το ι στο τέλος. Αν όμως ήθελα να προφέρω το «γιατί τονίζεται» θα το έλεγα «γιατ’ τονννίζεται» (με το νι λιωμένο πάντα), μιας και ακολουθεί λέξη που αρχίζει με το ίδιο σύμφωνο. Προσκύνα =προ(υ)σκύνα αλλά προσκυνάτε= προ(υ)σκνάτε με το κάπα λιωμένο ... αλλά πάμε σε proficiency level και δεν είναι του παρόντος.
Καλάθι = καλάθ. Δε χρειάζονται εξηγήσεις. Το θήτα ΔΕΝ λιώνει φυσικά, γιατί δεν ανήκει στα κ,λ,ν.
Αποστόμωσα = Αποστόμωσα
Εδώ υπάρχει θέμα. Στο συγκεκριμένο θα μπορούσαν να συγχωνευτούν το πρώτο όμικρον και το ωμέγα, εξ' αιτίας του ενδεχομένου να ακουστούν και ως ου. Δεν συμβαίνει όμως, αλλά το προφέρουμε όλο καθαρά. Γιατί ??? Γιατί αν έλεγα π.χ. απστόμσα, τότε τη πάτησα! Γιατί απστόμσα στα Σαλωνίτικα πα να πει «σκόνταψα» , οπότε και ξεφεύγουμε της αρχικής έννοιας! Το παρόν ανέφερα μόνο για καθαρά επιστημονικούς λόγους. ;-)
Κλάφτηκα = κλάφτκα . Κλασσική περίπτωση.
Παρασύρθηκα = Παρασύρθκα .Κλασσική κι αυτή ακολουθεί τους κανόνες.
κουτάβι=κταβ , ου και ι συγχωνεύονται αφού δεν τονίζονται
κουκιά=κκιά το πρώτο κάπα κανονικό το δεύτερο λιώνει.
Δηλαδή:
κουκιά τρως κουκιά μαρτυράς = κκιά τρως κκιά μαρτράς
Αλλες περιπτώσεις:
το κουνέλι = το κνέλλλλ το λάμδα λιώνει φυσικά ... ΠΡΟΣΟΧΗ ΔΕΝ ΛΙΩΝΕΙ όμως όταν λέμε ΚΤΕΛ !!!
η αλεπού = η αλπού προσέξατε πώς εδώ έχουμε το φαινόμενο με το έψιλον
πληθυντικός: οι αλεπούδες = οι αλπούδες, συνηθίζεται όμως ειδικά στο συγκεκριμένο το οι αλπές.
Μετά από σύσταση σε κόμεντ της Αγγελικής συμπληρώνω :
Αλλα ζώα:
σκυλί=σκκκλί λιωμένο το κ
άλογο = άλογο το πολύ -πολύ άλουγου .Συνηθέστερη η έκφραση του ζουντανό εκ του "ζωντανό".
γαϊδούρι=γαϊδούρ αντ' αυτού χρησιμοποιείται όμως κατά κύριο λόγω το γμαρ από το γομάρι.
Προσοχή βασικό ζώο: το μπλάρ από το μουλάρι =μλαρ = μπλαρ εδώ παρατηρούμε το συχνό φαινόμενο μετατροπής του μλ σε μπ χάριν ευφωνίας. Προσοχή στους συνειρμούς με το Αγγλικό (Tony) Blair.
Αξίζει σ' αυτό το σημείο να σημειώσω τη χαρακτηριστική υποτιμητική - περιπαιχτική έκφραση που χρησιμοποιούσαν πολύ συχνά οι παλαιότεροι Σαλωνίτες - λιγότεροι την σήμερον- όταν ήθελαν να πειράξουν κάποιον:
Κώστα? Πώς πάς ? Τι χαμπάρια? Του βρήκις (τούβρες) του γμάρ? Κι έπεφτε γέλιο... 😜
Συχνά λάθη από άσχετους:
η πατάτα π.χ. παραμένει πατάτα.Δεν υπάρχει πατάτ, επειδή ο κάθε άσχετος νομίζει πως κόβουμε πάντα τις καταλήξεις.
Αντιθέτως το σπίτι , επειδή στο τέλος έχουμε το ι που εμπεριέχεται στο τ και δεν τονίζεται, γίνεται σπιτ.Το πουρνάρι =πουρνάρ κλπ. ΠΟΤΕ, επισημάινω γιατί έχει υπάρξει προϊστορία με το θέμα, δε μετασχηματίζουμε τα Σαλωνίτικα σε κυριλέ φλωροΑθηναίικα π.χ. το πουρνάρ σε πυρινάρι !!! ΕΛΕΟΣ !!!
Ενίοτε οι καταστάσεις αυτές δημιουργούν ενδιαφέροντα αποτελέσματα, ασυνήθιστα για την Ελληνική.Δεν υπάρχουν πολλές περιπτώσεις δημιουργίας λέξης-φράσης π.χ. που να αρχίζει από ζντγκ και να τελειώνει σε ξ. ( Εξαιρούνται κείμενα του Αστεριξ). Οπως η φράση ζντγκατάψυξ που ως γνωστόν στους παροικούντες τα Σάλωνα σημαίνει στην κατάψυξη.
Μπήκαμε τώρα στο νόημα???
Αν σας πω δηλαδή «Πού τς έχς τς ασς , στ τσέπς τς εχς ?» θα το καταλάβετε?
Λοιπές εκφράσεις :
Του βρες το γμάρ? Έχω αναφερθεί παραπάνω…
Πώς πας π’ δε μπόργες ? --> Πώς πάς που δεν μπορούσες?
Εκφραση με περιπαιχτικό χαρακτήρα.
Ααααααχ …Καρδιά μ‘ γιατί απστόμσες? --> Καρδιά μου γιατί σκόνταψες? Ρητορική ερώτηση στον εαυτό του , συνήθως όταν εμφανίζεται στο προσκήνιο θηλυκή αιθέρια ύπαρξη…
Τρεις τζιτζκοί και μια μολλλβούσα .--> Συνηθισμένη απάντηση στην ερώτηση αν είχε κόσμο έξω : Τρεις τζίτζικες και μια μολυβούσα ( πουλί).
Στο Βραχώρ για τσίτσες . --> Άλλη περιπαιχτική απάντηση στην ερώτηση «πού πας ?» Τσίτσες νομίζω είναι δοχεία για νερό γνωστά και ως «μπακατσέλοι». Εδώ μπορεί να κάνω και λάθος.Το Βραχώρ = το γνωστό Βραχώρι Αιτωλοακαρνανίας.
Εναλλακτική απάντηση : « Στο Προκοβενίκο γι’ άχυρα» .
Πες τ’ θα μου ειδεί το Μόη το Καρεκλή . --> Ειρωνική απάντηση του στυλ « μη περιμένεις να γίνει τίποτα». Κάτι σαν «το τρίτο το μακρύτερο».
Ο Μόης ο Καρεκλής παραμένει αγνώστου πατρός.
Βγάλτε τώρα από μια κόλλα χαρτί και τα βιβλία στο πάτωμα …
